The Trust Project helpt media geloofwaardiger te worden
Nieuws | MedialandschapNu desinformatie en wantrouwen tegen media toenemen, zoeken nieuwsorganisaties naar manieren om het vertrouwen van het publiek te winnen. The Trust Project biedt daarvoor een gestructureerde aanpak. Het internationale initiatief ontwikkelde acht ’trust indicators’ die nieuwsmedia helpen om transparanter te werken en zo hun geloofwaardigheid te versterken. NRC is bezig zich erbij aan te sluiten.
‘Het was voor het publiek onmogelijk geworden om te onderscheiden of een nieuwsbericht betrouwbaar was of bedoeld om emoties op te wekken,’ vertelt Sally Lehrman, een Amerikaanse wetenschapsjournalist en oprichter van The Trust Project. Ruim tien jaar geleden viel het haar op dat media steeds meer sensationele berichtgeving met clickbaitkoppen plaatsten, met als doel om bezoekers te trekken. Daarmee tastten ze volgens haar het toch al afbrokkelende vertrouwen in het nieuws verder aan en veroorzaakten verwarring. Daarom besloot ze actie te ondernemen.
‘Wij journalisten moesten met het publiek praten over wat zij waarderen in het nieuws en hoe ze beslissen of ze het vertrouwen.’ Lehrman stelde onderzoekers aan die in gesprek gingen met nieuwsconsumenten over de hele wereld over wat transparantie en betrouwbaarheid in de journalistiek voor hen betekenen. ‘Daarna vroegen we senior nieuwsredacteuren via workshops hoe we deze inzichten konden combineren met de kernwaarden van journalistiek,’ zegt Lehrman. Het resultaat was een lijst van 37 concept-indicatoren voor betrouwbaarheid.
Meer dan een logo
‘Vervolgens stelden we werkgroepen samen die elke indicator definieerden en de specifieke eigenschappen vastlegden,’ vertelt ze. Dit leidde uiteindelijk tot de acht ’trust indicators’ (zie kader): criteria die inzicht geven in wie er achter een medium zit en hoe de redactie te werk gaat, zodat mensen beter kunnen beoordelen of het nieuws betrouwbaar is. Een van die trust indicators is bijvoorbeeld transparantie over bronnen, een andere is duidelijkheid over hoe een mediaorganisatie gefinancierd wordt.
Deelnemende media moeten echt investeren in hun transparantie en voortdurend werken aan verbetering
Sally Lehrman, oprichter The Trust Project
Media kunnen zich aanmelden bij The Trust Project en worden toegelaten als ze voldoen aan een aantal basisvoorwaarden. Vervolgens krijgen ze training om hun journalistieke standaarden te versterken en hun integriteit zichtbaar te maken voor het publiek. ‘Het is niet alleen een kwestie van een logo op je site zetten,’ benadrukt Lehrman. ‘Deelnemende media moeten echt investeren in hun transparantie en voortdurend werken aan verbetering.’ Dat betekent onder meer dat redacties duidelijk maken hoe hun journalistieke processen verlopen, hun ethische richtlijnen zichtbaar publiceren en concreet laten zien hoe ze bijvoorbeeld omgaan met anonieme bronnen en correcties. De naleving is geen momentopname: media moeten continu bewijzen dat ze volgens deze principes blijven werken.
Regelmatige controles van de trust indicators moeten ervoor zorgen dat media aan de voorwaarden van het initiatief blijven voldoen. Doen ze dat niet, dan kan The Trust Project het lidmaatschap intrekken.
Nieuwe lezers trekken
NRC is het eerste Nederlandse medium dat binnenkort hoogstwaarschijnlijk het Trust Project-logo bij de berichtgeving mag plaatsen. Plaatsvervangend hoofdredacteur Melle Garschagen vertelt waarom zijn krant graag lid wilde worden van The Trust Project. ‘In de afgelopen jaren deed NRC, net als veel andere kranten, zijn best om lezers te trekken die niet gewend zijn aan het lezen van een papieren krant’, vertelt hij. Deze doelgroep begrijpt vaak minder goed wat de ethische principes van de journalistiek inhouden en wat bijvoorbeeld het verschil is tussen een opiniestuk en een reportage. ‘We willen laten zien hoe we werken en hoe we onze keuzes maken,’ zegt Garschagen. ‘De trust indicators helpen ons om explicieter te zijn over onze journalistieke werkwijze.’
Sommige aanpassingen die NRC moest doorvoeren voor het lidmaatschap bij The Trust Project waren relatief eenvoudig. Zo werd op de website van de krant bijvoorbeeld een correctiepagina geplaatst. ‘In de papieren krant is er een rubriek voor correcties met een overzicht van de afgelopen dagen. Online plaatsen we de correcties wel bij de artikelen, maar een overzicht van alle correcties hadden we niet. The Trust Project zei: dat moet je juist wel doen. Het is een vorm van transparantie waar je je niet voor hoeft te schamen, maar waar je juist sterker door wordt.’
Een indicator waar Garschagen meer moeite mee had, was ‘weten wie er achter het nieuws zit’. The Trust Project stelde als voorwaarde dat een medium de persoonlijke e-mailadressen en social media handles van auteurs online plaatst. Natuurlijk is het belangrijk dat lezers weten wie een artikel heeft geschreven, zegt Garschagen, maar er zitten vaak veel meer mensen achter. ‘Het is nooit het werk van een individu, het komt voort uit jarenlang werk binnen een redactie, onder begeleiding van hoofdredactie en een eindredacteur.’ Van hem hoeft de nadruk dus niet te sterk op de individuele auteurs gelegd worden. ‘Ik denk dat lezers het waarderen als ze weten wie een stuk heeft geschreven, maar tegelijkertijd vertrouwen ze meer op de titel van de nieuwsorganisatie dan op de naam van de individuele auteur.’ Gelukkig is er bij The Trust Project ruimte voor discussie en is inmiddels alleen de contactinformatie van de auteurs voldoende.
The Washington Post
De betrouwbaarheid van media kan snel veranderen. Een recent voorbeeld is dat van The Washington Post, dat zich bij het project aansloot, maar onder vuur kwam te liggen vanwege interne journalistieke keuzes op de opinieredactie. Opinieredacteuren mogen alleen nog maar positief over ‘persoonlijke vrijheden’ en de vrije markt berichten. Is dit een reden om The Washington Post het lidmaatschap te ontzeggen? Lehrman ziet daar nog geen aanleiding toe. ‘Zo lang de nieuwsredactie onafhankelijk blijft opereren en haar verslaggeving niet beïnvloed wordt door de eisen die voor opinies gelden, die publiekelijk toegankelijk zijn, voldoet The Post aan de normen van The Trust Project.’ Het belangrijkste is volgens haar dat het medium transparant is over de journalistieke keuzes en gebaseerd is op feiten, ook in opiniestukken. ‘Dat is de Post tot nu toe geweest,’ zegt Lehrman.
Ik hoop dat mensen die NRC lezen denken: ik begrijp nu beter hoe jullie werken en waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt
Melle Garschagen, adjunct-hoofdredacteur NRC
Wereldwijd zijn er inmiddels meer dan driehonderd mediabedrijven aangesloten bij The Trust Project. Maar hechten nieuwsgebruikers ook daadwerkelijk waarde van zo’n logo? Sally Lehrman is ervan overtuigd dat dit het geval is. ‘Toen de trust indicators net ontwikkeld waren, vroegen we het Center for Media Engagement aan de Universiteit van Texas in Austin om te onderzoeken of de trust indicators daadwerkelijk invloed hebben op het vertrouwen van gebruikers.’
De resultaten waren duidelijk: er was een statistisch significant verschil in het vertrouwen van lezers wanneer ze de indicatoren zagen in vergelijking met wanneer dat niet het geval was. ‘Onderzoek toont aan dat gebruikers waarde hechten aan betrouwbare nieuwsbronnen, maar dat de enorme hoeveelheid beschikbare informatie hen kan overweldigen,’ zegt Lehrman. ‘Om geïnformeerd te blijven, hebben ze vertrouwen nodig in de bronnen die ze gebruiken.’ De trust indicators spelen hierbij een cruciale rol. ‘Het gaat er niet om dat mensen geen informatie willen, maar ze willen wel zeker zijn dat ze de juiste kiezen,’ legt ze uit.
Deel uitmaken van het nieuws
The Trust Project zoekt naar manieren om de impact van het initiatief te vergroten. ‘Een belangrijk doel is om het aantal nieuwsorganisaties dat de Trust Indicators gebruikt uit te breiden, met name in Europa, zodat lezers op meerdere plekken kunnen herkennen wat betrouwbare nieuwsbronnen zijn.’ Lehrman hoopt dat het nieuws iets wordt waar mensen deel van uitmaken, in plaats van dat ze het alleen consumeren. ‘De trust indicators vormen acht elementen waar mensen naar kunnen zoeken om betrouwbare nieuwsbronnen te herkennen. Dit versterkt hun vermogen om het nieuws te navigeren, zodat het hen dient in plaats van dat het iets wordt waar ze hard voor moeten werken of speciale uitzonderingen voor moeten maken.’ Daarnaast wil Lehrman de trust indicators breder inzetten, zodat ze op verschillende plekken zichtbaar zijn, van nieuwswebsites tot bibliotheken en scholen. ‘Zo helpen we lezers het nieuwsaanbod beter te navigeren.’
NRC-adjunct Garschagen denkt dat The Trust Project ook in de toekomst een bijdrage zal blijven leveren aan de betrouwbaarheid van de journalistiek. ‘Ik verwacht niet dat The Trust Project de redder is van de vrije pers, maar het is wel een waardevol initiatief dat ervoor zorgt dat wij als krant met journalistieke waarden betere contacten hebben met gelijkgestemden wereldwijd,’ zegt hij. Het project helpt NRC vooral om beter te laten zien hoe de redactie te werk gaat. Niet alleen op de hoofdpagina op de website, maar bijvoorbeeld ook via podcast en video, door naast het vertellen van het verhaal ook uit te leggen hoe het tot stand is gekomen. ‘Ik hoop dat mensen die NRC lezen denken: ik begrijp nu beter hoe jullie werken en waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt.’
De 8 trust indicators van The Trust Project:
Best practices
– Weet je wie erachter het nieuws zit?
– Als een journalistieke organisatie regels heeft die zorgen voor onafhankelijke, eerlijke en nauwkeurige verslaggeving, maakt dit het nieuws betrouwbaarder.
Journalistieke expertise
– Wie heeft dit geschreven?
– Omdat we niet altijd zelf bij de nieuwsgebeurtenissen aanwezig zijn, vertrouwen we op de journalist. Ze moeten strikte normen volgen om goed bewijs te verzamelen en meerdere perspectieven in hun verhaal op te nemen.
Labels
– Is het nieuws, opinie of iets anders?
– Het is belangrijk om te weten of een verhaal objectief is of juist een bepaalde boodschap probeert over te brengen. Verhalen moeten duidelijk aangegeven worden als ze bedoeld zijn om ons van iets te overtuigen, terwijl journalistiek ons helpt een eigen mening te vormen.
Bronnen
– Wat zijn de bronnen?
– Journalisten gebruiken vaak informatie van ooggetuigen, documenten en andere bronnen om hun verhalen te ontwikkelen. Als ze deze bronnen laten zien, kunnen we zelf de betrouwbaarheid ervan controleren.
Werkwijze
– Hoe is het verhaal tot stand gekomen?
Als we begrijpen waarom een journalist een bepaald verhaal heeft gekozen en hoe het is onderzocht, kunnen we het beter beoordelen. De werkwijze van een journalist helpt ons te begrijpen of het verhaal snel, goed onderzocht en objectief is.
Lokale betrokkenheid
– Kennen ze jou of je gemeenschap?
– Als een journalist de gemeenschap goed kent, kan hij of zij een gebeurtenis of probleem gevoeliger en nauwkeuriger uitleggen. Zo niet, dan kan de journalist zijn verslaggeving verbeteren door naar de gemeenschap te gaan en met mensen te spreken die meer lokale kennis hebben.
Diversiteit van stemmen
– Wie komt aan het woord? Wie ontbreekt?
– Als bepaalde stemmen of perspectieven ontbreken, krijgen we niet het hele verhaal. Het is belangrijk om ook minder vaak gehoorde stemmen te vinden, bijvoorbeeld door ras, klasse, generatie, geslacht, seksuele voorkeur, ideologie of regio.
Actieve feedback
– Luistert deze nieuwssite naar zijn publiek?
– Door feedback van het publiek te verwelkomen en serieus te nemen, kunnen journalisten ervoor zorgen dat hun werk nauwkeurig en compleet is. Het publiek kan ze ook helpen belangrijke nieuwsitems te ontdekken die misschien over het hoofd zijn gezien.
Over de auteur
