Wat doet mediaconcentratie met de kwaliteit van lokale kranten?
Nieuws | MedialandschapEen klein aantal bedrijven heeft steeds meer media in handen. Dat is niet alleen in Nederland zo, maar ook in bijvoorbeeld Finland. Finse onderzoekers verdiepten zich in de vraag welke gevolgen die mediaconcentratie heeft voor de kwaliteit van de berichtgeving.
Er zijn al jaren zorgen over de steeds kleinere groep bedrijven die het Nederlandse medialandschap domineert. Naast de NPO maken inmiddels vier bedrijven de dienst uit, DPG Media, Talpa, Mediahuis en RTL. Mocht de geplande overname van RTL door DPG Media doorgaan, dan blijven er nog maar drie bedrijven over. Wat doet deze mediaconcentratie met het journalistieke aanbod?
Uit eerder onderzoek, in Vlaanderen, blijkt dat mediaconcentratie ertoe kan leiden dat grote concerns artikelen hergebruiken in verschillende titels om zo kosten te besparen. Daardoor gaan deze kranten meer op elkaar lijken. Maar er zouden ook voordelen kunnen zitten aan mediaconcentratie, zeggen Finse onderzoekers in hun recent gepubliceerde onderzoek. Een groot bedrijf kan financiële stabiliteit bieden en heeft meer IT-capaciteit, waardoor bijvoorbeeld ook kleinere redacties eigen nieuwsapps in de lucht kunnen houden.
Bewijs
De Finnen onderzochten het krantenlandschap in hun thuisland. Ook in Finland is namelijk sprake van relatief hoge mediaconcentratie: vier bedrijven bezitten driekwart van alle kranten.
De onderzoekers verzamelden meer dan 2100 artikelen van 69 lokale kranten uit kleine dorpen of plattelandsgemeenten. Sommige zijn eigendom van grote concerns, andere zijn zelfstandig. Vervolgens analyseerden ze de stukken. Ze telden hoeveel artikelen gingen over lokale aangelegenheden en onderzochten of ze ‘cruciale informatiebehoeften’ vervullen. Daaronder verstaan ze dat de artikelen betrekking hebben op een of meer van de volgende acht onderwerpen: rampen, gezondheid, onderwijs, transport, milieu en omgeving, economie, overheidsinstanties en de politiek. Allemaal zaken waarover mensen geïnformeerd moeten worden om een goed leven te kunnen leiden, zo luidt de achterliggende gedachte. Een goede krant zou dus over al deze onderwerpen moeten schrijven.
Verrassend gelijk
Wat de onderzoekers meteen opviel: de inhoud van alle kranten was ‘verrassend gelijk’, ongeacht hun eigenaren. Iedere krant publiceerde ongeveer 31 artikelen per editie en vrijwel allemaal hadden ze dezelfde verhouding tussen lokale en nationale onderwerpen. Ook wat betreft de cruciale informatiebehoeften waren er geen significante verschillen. Ze besteedden min of meer evenveel aandacht aan de verschillende thema’s, met (lokale) politiek als koploper.
Grote concerns recycleden ook geen artikelen. Het lokale karakter van de onderzochte kranten kan hier een verklaring voor zijn: het beleid van de ene gemeente is in de andere gemeente minder nieuwswaardig.
De onderzoekers hadden verwacht verschillen tussen de kranten te moeten duiden, maar stuitten juist op de vraag: waarom lijken ze zoveel op elkaar? Dit verklaren ze onder andere uit de opleidingsachtergrond van de journalisten. Veel redacteuren hebben vergelijkbare journalistieke opleidingen genoten, waardoor ze dezelfde professionele standaarden hanteren, mogelijk met vergelijkbare artikelen tot gevolg.
Toch sluiten de wetenschappers niet uit dat er verschillen bestaan tussen kranten van bedrijven en zelfstandige titels. In hun onderzoek keken ze bijvoorbeeld niet naar de kwaliteit van de artikelen of naar het digitale aanbod. Het is mogelijk dat hier nog significante verschillen te vinden zijn. Want dát er verschillen zijn, vermoeden de onderzoekers nog steeds: ‘Waarom zouden media anders consolideren?’
Over de auteur
